Smart cities, smart homes, het ‘Internet of things’… Het zijn wellicht geen nieuwe of vreemde begrippen meer. Maar wat betekent het voor ons, en meer specifiek wat betekent het in onze technologische netwerkmaatschappij op het gebied van visualisering. Hoe zal de manier waarop visuele impulsen via technologische netwerken ons leven en werk beïnvloeden? En wat betekent het voor alle organisaties en ondernemingen die hun diensten, merken en producten onder de aandacht van de burger, klant of consument willen brengen?

Vandaag is het relatief eenvoudig. We hebben smartphones, tablets, computers, beamers, spelconsoles, printers, lampen, tvschermermen… Maar wat als deze hardware aangevuld wordt en dankzij – of omwille van – het steeds evoluerende ‘internet of things’ vervangen wordt door hardware die we tot vandaag niet herkennen of gebruiken als een communicatiemiddel? Wanneer de spiegel, de ijskast of de werktafel gestuurd wordt door sensoren die niet alleen op ieder moment van de dag visuele informatie kunnen tonen, maar ook ons, als gebruiker, gaan lezen en interpreteren, zodat we zelf een onderdeel worden van de infrastructuur van ons eigen ‘visuele netwerk’.

De rol van technologie

Vandaar de titel van mijn recente boek, ‘Het visuele netwerk’ en niet bijvoorbeeld, ‘Over een nieuwe visuele cultuur’. Jan Baetens, verbonden aan de opleiding Culturele Studies van de KU Leuven, waar hij vooral onderzoek verricht naar het probleem van visuele narrativiteit, dikwijls in ‘kleine’ genres zoals de de graphic novel en de fotoroman gaf naar aanleiding van dit boek ook aan waarom. “De term ‘visuele cultuur’ (impliciet te lezen als: ‘niet-verbale’ cultuur) is problematisch. Ten eerste omdat verbale cultuur sinds de uitvinding van drukpers en alfabetisering ook ‘visueel’ (te lezen als: niet langer oraal, gesproken) is geworden; ten tweede omdat elk visueel medium in feite een cluster van zintuigen en dus mediale praktijken impliceert (we ‘zien’ niet alleen een tekst, we ‘horen’ die ook, en als we kleuren ‘zien’ ‘voelen’ we daar ook iets bij). Eerder dan de toekomst te zien in het licht van de tegenstelling verbaal/visueel, denk ik dat we moeten nadenken over de mate waarin media ‘genetwerkt’ zullen functioneren. Technologie speelt hierbij een cruciale rol en kan ons ook doen nadenken over de breedte en diepte van dit netwerk. Het gaat immers niet om de vraag of visuele cultuur al of niet in interactie komt met niet-visuele culturen (dat is voor mij een uitgemaakte zaak), maar op welke manier tekens, machines en mensen samen een ‘cultuur’ gaan vormen (en ook dit is voor mij een uitgemaakte zaak, want een ‘medium’ is een ‘culturele pratkijk’ en in die praktijk zijn dingen, mensen en machines interagerende dimensies).”

Visuele impulsen

Met andere woorden, hoe zal technologie een netwerk creëren waarbij er niet alleen meer en meer visuele impulsen onze richting uitkomen, maar waar er ook meer en meer hardware zal zijn die via visuele dimensies nog meer tot communicatie en interactie met de burger en potentiële consument zal leiden? Apparaten en voorwerpen in onze dagelijkse omgeving zullen chips en sensoren bevatten waarmee ze verbonden zijn met netwerken en het internet. Door onder meer de globalisering zal het aantal mensen die verbonden raken met het internet toenemen, en zal dus ook het aantal onderlingen netwerkverbindingen toenemen. Waar we nu dus nog vooral geconnecteerd zijn via computers, tablets en smart phones, zullen er meer en meer sensorgerichte producten ontwikkeld worden die op termijn een eigen ‘situational awareness’ zullen ontwikkelen en op basis daarvan handelen. Momenteel zijn we nog niet zover, maar dat het op ons afkomt zal in de loop van de volgende jaren duidelijk worden. Spreken we daarbij over revoluties? Misschien. In enkele gevallen. Eerder gaat het over evoluties binnen een organische visualisering van de maatschappij waar we ons als onderneming of organisatie maar best bewust van zijn. Het visuele netwerk zal ons tenslotte zowel diensten als producten aanbieden, en wie zich als organisatie of onderneming niet stevig visueel positioneert, zal het op termijn moeilijk krijgen om diensten en producten bij de doelgroep onder de aandacht te brengen.

Meer informatie? Contacteer christoph.ruys@iconsandkings.be